Trasa zaczyna się (lub kończy) w Podgórzynie Dolnym na przystanku MZK linii nr 4 lub 18 "Nad Stawami".
Podgórzyn. Wieś ciągnąca się 4 km wzdłuż Podgórnej, 350-480 m. Dolna część leżąca na obszarze Kotliny Jeleniogórskiej, wśród Podgórzyńskich Stawów ma charakter rolniczy. Podgórzyn Górny położony już na Przedgórzu Karkonoszy i graniczący z Przesieką ma po części charakter wczasowiska.
Z sąsiednimi Cieplicami [obecnie dzielnica Jeleniej Góry, przyp. autora strony] Podgórzyn posiada dogodne, lokalne połączenie autobusami MPK.
[...]
Rest. i hotel "Nad Stawami", 30 miejsc (w dolnym krańcu wsi); rest. "Śnieżka" (w środku wsi, koło skałki Rozpadlisko) [nie istnieje, przyp. autora strony] i bar "pod Skałką" (przy ostatnim przyst. tramw.).
Wieś wzmiankowana ok. r. 1305. W XVII w. w Podgórzynie była znana w okręgu jeleniogórskim ludwisarnia (odlewnia dzwonów i armat); w okolicy do dziś zachowały się dzwony tu odlane. W r. 1681 powstała papiernia, a w r. 1852 pierwsza na Dolnym Śląsku ścieralnia drzewa dla potrzeb przem. papierniczego. Z końcem XIX w. była tu także szlifiernia kryształów i szlachetnych kamieni.
Kościół katolicki, późnobarokowa budowla z r. 1792 wykorzystująca stare, średniowieczne wątki murów. Czara chrzcielnicy późnogotycka z r. 1486, dzwon (z miejscowej ludwisarni) z r. 1635, reszta wyposażenia z XVIII w. Kościół poewangelicki barokowy z r. 1780, obecnie nieczynny.1
W Podgórzynie (350 m), naprzeciwko przystanku, od głównej szosy - ul. Nowej odchodzi ul. Żołnierska. Skręcamy w nią wraz ze znakami szlaku niebieskiego. Po ok. 200 m ulica łukiem skręca w lewo, a po następnych 200 m, na wysokości Urzędu Gminy, szlak skręca w prawo w małą uliczkę Podgórną, która doprowadza nas do mostku na Podgórnej.

Wprawdzie szlak omija wspomniane w opisie Podgórzyna kościoły, ale warto je obejrzeć z bliska, a z dotarciem nie powinno być kłopotu - oba widoczne są z szlaku. Starszy, pw. Świętej Trójcy znajduje się przy ul. Kościelnej, tuż za zakrętem ul. Żołnierskiej. Do drugiego, poewangelickiego pw. Najświętszej Marii Panny, dojdziemy ul. Żołnierską - nie skręcając w ul. Podgórną.

Po drugiej stronie rzeki ul. Podgórna stopniowo staje się polną drogą, którą wspinając się dochodzimy do skraju lasu. Za plecami rozciąga się panorama Kotliny Jeleniogórskiej, z Podgórzynem na pierwszym planie. W lesie kontynuujemy podejście zboczem Studnika (505 m), głęboka dolina Zachełmca (po prawej stronie drogi) staje się coraz bardziej malownicza. Niedługo po przejściu na drugą stronę strumienia dochodzimy do pierwszych opłotków Zachełmia.
Zachełmie. Niewielkie wczasowisko położone w szerokiej kotlince potoku Zachełmca, 480-550 m. Ze wszystkich stron otaczają je zalesione kulminacje Przedgórza: od pn. Chełm (500 m) i Studnik (505 m), od wsch. - Kucznik (577 m), od pd. - Przesiecka Góra (610 m), Kopa (655 m) i Kopista (681 m), a od zach. - Rudzianki (576 m). Wzgórza usiane są ciekawymi skałkami granitowymi. Do Zachełmia administracyjnie należy także mała kolonia Sosnowica, zwana potocznie "Podzamczem".
[...]
Zachełmie zawdzięcza swe powstanie wojnie 30-letniej: trudno wówczas dostępne zakątki górskie w okolicy Chojnika służyły jako miejsce schronienia. Podobno stoczono tu nawet jakąś potyczkę z Kozakami (Lisowczykami) w r. 1622; jeszcze w XIX w. miejsce w lesie między Szerzawą a Kopistą zwano "Cmentarzykiem", ponieważ znajdowano tu ludzkie kości, podkowy i fragmenty broni. Pierwsza stała sadyba ludzka powstała tu w r. 1650. Potem rozwinęła się osada leśno-hodowlana podobna do sąsiedniej Przesieki (zresztą część dzisiejszej Przesieki na lewym brzegu Czerwienia do r. 1902 należała administracyjnie do Zachełmia). Specjalnością ogrodniczą Zachełmia była niegdyś hodowla wiśni.2
W środkowej części Zachełmia szlak niebieski przecina szlak czarny, prowadzący z Podgórzyna Górnego na Chojnik.
W tym miejscu można zmienić trasę wybierając szlak czarny na Chojnik. Można także przerwać (lub rozpocząć) wycieczkę wracając (lub dojeżdżając) autobusem MZK nr 18 (rzadko jeżdżą).
Dalej niebieski szlak biegnie uliczką równoległą do głównej drogi Zachełmia. Po ok. 300 metrach wraz ze szlakiem skręcamy w prawo i przecinając szosę początkowo stromo, później łagodniej wspinamy się na przełęcz Ludomira Różyckiego. Po drugiej stronie doliny widoczna jest willa kompozytora, kiedyś muzeum Jego imienia.

Muzeum Ludomira Różyckiego. W l. 1947-53 w Zachełmiu w willi "Pan Twardowski" mieszkał i tworzył Ludomir Różycki (1884-1953), kompozytor z grupy Młoda Polska, twórca wielu oper i baletów, poematów symfonicznych, dwóch koncertów fortepianowych.3
Na przełęczy Ludomira Różyckiego (560 m) dochodzimy do szlaku zielonego biegnącego z Przesieki na Chojnik - wybieramy ten szlak skręcając w prawo i wspinamy się lekko na zbocze Rudzianek.
Kontynując wycieczkę szlakiem niebieskim najpierw doszlibyśmy do Przeł. pod Kopistą, gdzie przechodzi trasa na Chojnik "bez znaków", następnie szlak prowadzi do Jagniątkowa.
Rudzianki (576 m). Zalesione, trójgarbne wzniesienie, oddzielające Zachełmie od dol. Choińca. Na szczycie (wyręby, ograniczony punkt widokowy) niskie skałki z pięknie wykształconymi kociołkami wietrzeniowymi. Tuż poniżej sztuczna "Czerwona Jaskinia" powstała w związku z eksploatacją skalenia w XIX w.; piękne okazy pegmatytów. Na pd.-zach. zboczu, w lesie okazała skałka granitowa, 10 m wys. o regularnej blokowej oddzielności; głębokie szczeliny pionowe z nasuniętymi blokami tworzą ciekawe koleby. Dużą ciekawostką jest występowanie na pn. zboczu bloków bazaltowych, wskazujących na niewielkie przebicie wulkaniczne z czasów orogenezy alpejskiej (ogółem na obszarze Karkonoszy znane są tylko 4 takie stanowiska).4
Dojście do Rudzianek i "Czerwonej Jaskini" nie jest trudne (opis podaję z pamięci):
z przełęczy Ludomira Różyckiego zielony szlak początkowo lekko wspina się pod górę. W miejscu gdzie następuje "przegięcie" i poziom wyrównuje się, w prawo od szlaku odchodzi wyraźna leśna droga - skręcamy w nią. Dalej droga na przestrzeni ok. 300 m lekko się wije, by w pewnym momencie wyraźnie skręcić w lewo i w tym momencie odchodzi od niej szeroka ścieżka w prawo pod górę. Podejście nie jest dłuższe niż 100 m. Dochodząc do małej przełączki napotykamy poprzeczną ścieżkę - teraz z kolei skręcamy w lewo wzdłuż "grzbietu" wzgórza i po krótkim podejściu znajdujemy się przy skałkach z ciekawymi kociołkami wietrzeniowymi, u podnóża których znajduje się "Czerwona Jaskinia".


Z Rudzianek zielony szlak zbiega do Doliny Choińca, do węzła szlaków przy "Żelaznym mostku" (550 m), skąd następnie wspinamy się za znakami żółtymi / czarnymi / zielonymi w kierunku Chojnika.
Po drodze, poniżej szlaku, widoczny jest kamienny budynek hydroforni.
Na Przełęczy Żarskiej (574 m) skręcamy w prawo i kamiennymi schodami (ze znakami żółtymi / czarnymi - zielone skręciły do Jagniątkowa) wspinamy się do ruin zamku.

Długość trasy wg to ok. 5 km, suma podejść to ok. 300 m dla kierunku na Chojnik i ok. 20 m w przeciwną stronę (bez podejścia na Rudzianki).
Punkty GOT: na Chojnik 8 pkt, powrót 5 pkt. 5
_____________________________
1 Steć Tadeusz "Sudety Zachodnie", Sport i Turystyka, Warszawa 1965, wyd. II, s. 197-198.
2 Ibidem s. 203-204.
3 Ibidem s. 204.
4 Ibidem s. 216.
5 "Górska Odznaka Turystyczna PTTK. Regulamin. Trasy punktowane", Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK, Kraków 1999, s. 82-83.

Aktualizacja: 2011-05-18